NOUN-Գոյական

A noun is a word that represents a person or a thing.Գոյականը ցույց է տալիս անձ կամ իր:

All nouns are either singular or plural in number.Գոյականները կարող են լինել եզակի և հոգնակի :

• SINGULAR AND PLURALS- Եզակի և Հոգնակի թիվ

An apple	apples
A pear	pears

Listen!/Լսի՛ր Task 1

+es

Sh, ch, o ,s, ss, x + es
A dish	dishes
A peach	peaches
A potato	potatoes
A dress	dresses
A fox	foxes

Listen/Լսի՛ր    Task 1Task 2

Task 1

Task 2

• Consonant + y- ies

A baby	babies
A lady	ladies
A berry	berries
A cherry	cherries

• Vowel+y+s

A boy	boys
A toy	toys
A monkey	monkeys
A donkey	donkeys

Listen/Լսի՛ր Task 1

• f v+es
• fe        v+es

A shelf	shelves
A leaf	leaves
A wolf	wolves
A knife	knives

Listen/Լսի՛ր Task 1

• IRREGULAR PLURALS-Անկանոն գոյականներ

A child	children
A woman	women
A man	men
A person	people
A foot	feet
A goose	geese
A tooth	teeth
A mouse	mice
A sheep	sheep
A fish	fish
A deer	deer
An ox	oxen

Listen/Լսի՛ր

Task 1

https://arpygevorgyan.edublogs.org/2025/10/13/yerevan/

https://arpygevorgyan.edublogs.org/2025/09/29/armenia/

https://arpygevorgyan.edublogs.org/2025/09/04/back-to-school/

https://arpygevorgyan.edublogs.org/2024/09/17/about-myself-%e2%9d%a4%ef%b8%8f/

NOUN-Գոյական

A noun is a word that represents a person or a thing.Գոյականը ցույց է տալիս անձ կամ իր:

All nouns are either singular or plural in number.Գոյականները կարող են լինել եզակի և հոգնակի :

• SINGULAR AND PLURALS- Եզակի և Հոգնակի թիվ

An apple	apples
A pear	pears

Listen!/Լսի՛ր Task 1

+es

Sh, ch, o ,s, ss, x + es
A dish	dishes
A peach	peaches
A potato	potatoes
A dress	dresses
A fox	foxes

Listen/Լսի՛ր    Task 1Task 2

Task 1

Task 2

• Consonant + y- ies

A baby	babies
A lady	ladies
A berry	berries
A cherry	cherries

• Vowel+y+s

A boy	boys
A toy	toys
A monkey	monkeys
A donkey	donkeys

Listen/Լսի՛ր Task 1

• f v+es
• fe        v+es

A shelf	shelves
A leaf	leaves
A wolf	wolves
A knife	knives

Listen/Լսի՛ր Task 1

• IRREGULAR PLURALS-Անկանոն գոյականներ

A child	children
A woman	women
A man	men
A person	people
A foot	feet
A goose	geese
A tooth	teeth
A mouse	mice
A sheep	sheep
A fish	fish
A deer	deer
An ox	oxen

Listen/Լսի՛ր

Task 1

Լուսինը Երկրի շուրջը պտտվող երկնային մարմին է, և այդ պատճա­ռով դրան անվանում են Երկրի բնական արբանյակ: Լուսինն  իր ծավալով մոտ 50 անգամ փոքր է երկրա­գնդից : Երկրից Լուսնի հեռավորությունը մոտ 385000 կմ է: Լուսինը Երկրի շուրջ մեկ լրիվ պտույտ է կատարում 27 օր և 7 ժամում: Ճիշտ նույնքան ժամանակում նա մեկ պտույտ է կատարում նաև իր առանցքի շուրջը: Դա է պատճառը, որ Երկրից Լուսինը միշտ մեզ երևում է միայն մի կողմով:

Լուսինր սեփական լույս չունի: Մենք Լուսինը տեսնում ենք, որովհետե Արեգակի լույսն ընկնում է նրա վրա և անդրադառնում դեպի մեզ: Երկրի շուրջը պտույտի հետևանքով Լուսնի տեսանելի մասն անընդհատ փոփոխվում է և մեզ երևում է տարբեր չափերով:

Մոտավորապես մեկ ամսվա ընթացքում Լուսնի տեսանելի մասն աս­տիճանաբար մեծանում է, Լուսնի սկավառակը դառնում է ամբողջովին տեսանելի, այնուհետև սկսում է փոքրանալ: Այդ գործընթացը պարբերա­բար կրկնվում է: Լուսնի տեսանելի մասերն անվանում են Լուսնի փուլեր:

Երբ Լուսինը գտնվում է Արեգակի ու Երկրի միջև, նրա՝ դեպի Երկիր ուղղված մասը չի լուսավորվում, հետևաբար՝ տեսանելի չէ: Դա նորալուսնի փուլն է: Դրանից 1-2 օր հետո Լուսնի սկավառակի աջ կողմում սկսում է հայտնվել և աստիճանաբար մեծանալ Լուսնի բարակ եղջյուրը: Նորալուսնից մեկ շաբաթ անց արդեն երևում է Լուսնի սկավառակի կեսը: Դա կիսալուսնի փուլն է: Մոտավորապես ես մեկ շաբաթ անց Լուսինը երևում է ամբողջովին լուսավորված սկավառակի տեսքով. դա լիալուսնի փուլն է: Դրանից հետո Լուսնի տեսանելի մասն սկսում է աստիճանաբար փոքրա­նալ, և մեկ շաբաթ անց նորից երևում է միայն կեսը, այնուհետե ևս մեկ շա­բաթ անց Լուսինն անհետանում է՝ վերադառնալով իր սկզբնական՝ նորալուսնի փուլին:

Դուք ինքներդ գիշերը նայելով Լուսնի եղջյուրին՝ հեշտությամբ կարող եք որոշել. աճո՞ւմ, թե՞ նվազում է նա: Եթե Լուսինը երեում է ) տեսքով, ա­պա աճման փուլում է, իսկ եթե ունի ( տեսքը, ուրեմն՝ նվազում է:

Քանի որ Լուսինը համեմատաբար մոտ է Երկրին, ուստի բավականա­չափ լավ ուսումնասիրված երկնային մարմինն է: Նույնիսկ սովորական հե­ռադիտակով կարելի է նշմարել Լուսնի մակերևույթի կառուցվածքի որոշ առանձնահատկություններ: Հզոր աստղա­դիտակների և ավտոմատ կայանների օգ­նությամբ կատարված ուսումնասիրու­թյունների շնորհիվ կազմվել է Լուսնի մա­կերևույթի մանրամասն քարտեզը:

Լուսնի մակերևույթը պատված է փո­շու և ժայռաբեկորների խառնուրդով: Լուսնի վրա կան բարձր լեռնաշղթաներ: Առանձնապես շատ են խառնարանները, որոնք առաջացել են երկնա­քարերի հարվածների և հրաբուխների ժայթքումների հետևանքով:

Լուսինը մթնոլորտ չունի, ինչի հետևանքով նրա մակերևույթի վրա ցերեկը ջերմաստիճանը բարձրանում է մինչե 120 ⁰C, իսկ գիշերն իջնում մինչե -160 ⁰C: Թթ­վածնի և ջրի բացակայության հետևան­քով Լուսնի վրա բուսական և կենդանական աշխարհ գոյություն չունի:

Առաջին անգամ մարդը Լուսնի վրա ոտք դրեց 1969 թվականին, երբ «Ապոլոն-11» տիեզերանավի անձնակազմի անդամներ Նեյլ Արմսթրոնգը և էդվին Օլդրինը լուսնախցիկով վայրէջք կատարեցին Լուսնի մակերևույթին:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչո՞ւ է Լուսինը միշտ դեպի Երկիր ուղղված միայն մի կողմով:
2. Ինչի՞ հետևանքով են առաջանում Լուսնի փուլերը:
3. Ի՞նչ կառուցվածք ունի Լուսնի մակերևույթը:
4. Ինչո՞ւ Լուսնի վրա կյանք գոյություն չունի:
5. Ե՞րբ է մարդը ոտք դրել Լուսնի վրա:
6. Գիշերը նայեք Լուսնին: Նրա տեսքից որոշեք, թե մոտակա օրերին իր եղջյուրը կաճի՞, թե՞ կնվազի:

Արեգակը միայնակ աստղ չէ: Ձգողության շնորհիվ՝ նա իր մոտ է պա­հում տարբեր չափեր և զանգվածներ ունեցող տարատեսակ երկնային մարմիններ: Արեգակը և նրա շուրջը պտտվող այդ մարմինների համա­խումբն անվանում են Արեգակնային համակարգ:

Արեգակնային համակարգի կենտրո­նական մարմինն Արեգակն է: Դա, ինչ­պես մնացած աստղերը, շիկացած, հսկա­յական գազային գունդ է, որր հիմնակա­նում կազմված է ջրածնից և հելիումից: Իր ծավալով Արեգակը մոտ միլիոն անգամ մեծ է Երկրից: Արեգակի մակերևույթին ջերմաստիճանը մոտավորապես 6000⁰C աստիճան է, իսկ րնդերքում հաս­նում է մինչե 14 միլիոնի: Այդպիսի բարձր ջերմաստիճանի շնորհիվ’ Արեգակն անընդհատ լույս և ջերմություն է առաքում դեպի Երկիր: Առանց արեգակնա­յին էներգիայի կյանքր Երկրի վրա անհնար կլիներ:

Արեգակի շուրջը պտտվում են 8 երկնային մարմիններ, որոնք կոչվում են մոլորակներ: Դրանք, րստ Արեգակից իրենց հեռավորության, դասա­վորված են հետևյալ հաջորդականությամբ՝ Մերկուրի (Փայլածու), Վեներա (Արուսյակ), Երկիր, Մարս (Հրատ), Յուպիտեր (Լուսնթագ), Սատուրն (Երևակ), Ուրան, Նեպտուն: Փակագծերում նշված են մոլորակների հայերեն անվանումները:

Մոլորակները գնդաձև մարմիններ են ու իրարից տարբերվում են չա­փերով, զանգվածով ու ջերմաստիճանով:

Թվարկված 8 մոլորակն րնդունված է բաժանել երկու խմբի: Առաջին խմբի մեջ են Արեգակին առավել մոտ գտնվող մոլորակները: Դրանք են՝ Մերկուրին, Վեներան, Երկիրը և Մարսը: Այդ մոլորակները չափերով հա­մեմատաբար փոքր են, Երկրի նման կազմված են խիտ նյութից և կոչվում են երկրային տիպի մոլորակներ: Արեգակին ամենամոտ մոլորակը Մերկուրին է, իսկ Երկրին ամենամոտ մոլորակը՝ Վեներան:

Երկիրն Արեգակնային համակարգի երրորդ մոլորակն է, Արեգակի շուրջր պտտվում է մոտավորապես 150000000 կմ հեռավորության վրա: Ա­րեգակի նկատմամբ գրաված հարմար դիրքի շնորհիվ է, որ Երկրի վրա առկա են կյանքի գոյության համար անհրաժեշտ պայմաններ: Երկիրն Արե­գակից ստանում է այնքան ջերմություն, որ իր մակերևույթին ջուրը գտնվում է հիմնականում հեղուկ վիճակում. ամբողջովին չի սառչում կամ գոլորշա­նում:

Երկրորդ խմբի մոլորակներն են Յուպիտերը, Սատուրնը, Ուրանը և Նեպտունը: Դրանք իրենց զանգվածներով էապես գերազանցում են Երկ­իրը և այդ պատճառով կոչվում են հսկա մոլորակներ: Արեգակնային հա­մակարգի ամենամեծ մոլորակը Յուպիտերն է: Հսկա մոլորակներն ունեն նույն քիմիական բաղադրությունը, ինչ Արեգակը. դրանք հիմնականում կազմված են ջրածնից և հելիումից: Վերջին երկու մոլորակը երկնքում կա­րելի է տեսնել միայն աստղադիտակով, իսկ մնացածները տեսանելի են նաև անզեն աչքով:

Գիտնականները մոլորակների մասին հավաստի տեղեկություններ են ստանում ոչ միայն Երկրից աստղադիտակներով կատարվող դիտումների միջոցով, այլ նաև դեպի մոլորակներ տարբեր միջմոլորակային ավտո­մատ կայաններ ուղարկելով:

Шляпа лежала на комоде, котенок Васька сидел на полу возле комода, а Вовка и Вадик сидели за столом и раскрашивали картинки.

    Вдруг позади них что-то плюхнулось — упало на пол. Они обернулись и увидели на полу возле комода шляпу.

Вовка подошел к комоду, нагнулся, хотел поднять шляпу — и вдруг как закричит:

— Ай-ай-ай! — и бегом в сторону.

— Чего ты? — спрашивает Вадик.

— Она жи-жи-живая!

— Кто живая?

— Шля-шля-шля-па.

— Что ты! Разве шляпы бывают живые?

— По-посмотри сам!

Вадик подошел поближе и стал смотреть на шляпу. Вдруг шляпа поползла прямо к нему. Он как закричит:

— Ай! — и прыг на диван. Вовка за ним.

Шляпа вылезла на середину комнаты и остановилась. Ребята смотрят на нее и трясутся от страха. Тут шляпа повернулась и поползла к дивану.

— Ай! Ой! — закричали ребята.

Соскочили с дивана — и бегом из комнаты.

Прибежали на кухню и дверь за собой закрыли.

— Я у-у-хо-хо-жу! — говорит Вовка.

— Куда?

— Пойду к себе домой.

— Почему?

— Шляпы бо-боюсь! Я первый раз вижу, чтоб шляпа по комнате ходила.

— А может быть, ее кто-нибудь за веревочку дергает?

— Ну, пойди, посмотри.

— Пойдем вместе. Я возьму клюшку. Если она к нам полезет, я ее клюшкой тресну.

— Постой, я тоже клюшку возьму.

— Да у нас другой клюшки нет.

— Ну, я возьму лыжную палку.

Они взяли клюшку и лыжную палку, приоткрыли дверь и заглянули в комнату.

— Где же она? — спрашивает Вадик.

— Вон там, возле стола.

— Сейчас я ее как тресну клюшкой! — говорит Вадик. — Пусть только подлезет ближе, бродяга такая!

Но шляпа лежала возле стола и не двигалась.

— Ага, испугалась! — обрадовались ребята. — Боится лезть к нам.

— Сейчас я ее спугну, — сказал Вадик.

Он стал стучать по полу клюшкой и кричать:

— Эй ты, шляпа!

Но шляпа не двигалась.

— Давай наберем картошки и будем в нее картошкой стрелять, — предложил Вовка.

Они вернулись на кухню, набрали из корзины картошки и стали швырять ее в шляпу» Швыряли, швыряли, наконец, Вадик попал. Шляпа как подскочит кверху!

— Мяу! — закричало что-то. Глядь, из-под шляпы высунулся серый хвост, потом лапа, а потом и сам котенок выскочил.

— Васька! — обрадовались ребята.

— Наверно, он сидел на полу, а шляпа на него с комода упала, — догадался Вовка.

Вадик схватил Ваську и давай его обнимать!

— Васька, миленький, как же ты под шляпу попал?

Но Васька ничего не ответил, Он только фыркал и жмурился от света.

Вопросы

1. Где лежала шляпа в начале рассказа?

Шляпа лежала на комоде.

1. Кто сидел рядом с комодом?

Рядом с комодом лежала кошка.

1. Чем занимались Вовка и Вадик?

Они раскрашивали картинки.

1. Почему Вовка закричал, когда подошёл к шляпе?

Шляпа двигалась.

1. Как вёл себя Вадик, когда увидел, что шляпа движется?

Он прыгнул на диван.

1. Куда спрятались мальчики от «живой» шляпы?

Они спрятались на кухне.

1. Что решили взять мальчики, когда пошли обратно в комнату?

Они взяли клюшку и лыжную палку.

1. Чем они стали кидаться в шляпу?

Они стали кидать картошку.

1. Кто оказался под шляпой?

Под шляпой был кот.

1. Как Васька попал под шляпу?

Шляпа упала на него с комода.

Задания

1.Продолжи предложение

• Шляпа показалась ребятам живой, потому что она двигалась.
• Мальчики испугались, когда шляпа начала двигаться.
• Всё оказалось просто, потому что под шляпой был кот.

2. Соедини части

Соедини героя с его действием:

Герой	Действие
Вовка	взял клюшку
Вадик	закричал и убежал
Васька	спрятался под шляпой

3. Найди смешной момент

Какой эпизод в рассказе тебе показался самым смешным? Почему?

4.Подумай и ответь

• Почему мальчики так испугались?
• Что бы ты сделал(а), если бы увидел(а) «живую шляпу»?
• Можно ли сказать, что мальчики были смелыми? Почему?

1. Գտի՛ր քառակուսու մակերեսը և պարագիծը՝ իմանալով, որ նրա կողմի երկարությունը 5 դմ է։

p = 4 x 5 dm = 20 dm. s = 2 dm x 5 dm = 25 dm

2. Քառակուսու պարագիծը 28 դմ է։ Գտի՛ր քառակուսու կողմը։

s = 28 dm. p = 28 : 4 = 7 dm.

3. Քառակուսու մակերեսը 49 քառակաուսի մետր է։ Գտի՛ր քառակուսու կողմը։

s = 49 m m2. a x a = 49 m2. a = 7 m2.

4. Հաշվի՛ր 25 սմ և 11 սմ  կողմերով ուղղանկյան պարագիծն ու մակերեսը:

p = (25 + 11) x 2 = 36 x 2 = 72 sm. p = 72 sm

5. Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և երկարության գումարը 14 սմ է։

a + b = 14. p = 2 x 14 = 28 sm.

6. Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և երկարության գումարը 32 դմ է։

a + b = 32 dm. p = 2 x 32 = 64. p = 64 dm.

7. Ուղղանկյան լայնությունը 8 սմ է, իսկ երկարությունը 2 սմ-ով մեծ է լայնությունից։ Գտնել ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը։

a = 8 sm. b = 8 + 2 = 10 sm. p = (8 + 10) x 2 = 36 sm. s = 8 x 10 = 80 sm.

8. Հաշվի՛ր 3 դմ, 4 դմ  և 5 դմ կողմերով եռանկյան պարագիծը։

p = 3 + 4 + 5 = 12 sm.

9. Հաշվի՛ր 15 սմ, 14 սմ, 16 սմ և 17 սմ կողմերով քառանկյան պարագիծը։

p = 15 + 14 + 16 + 17 = 62 sm

Մենք ապրում ենք Երկրի վրա: Դուք արդեն գիտեք, որ դա մի հսկայա­կան գունդ է, որի մակերևույթը պատված է ցամաքով և ջրով: Իսկ ուրիշ ի՞նչ մարմիններ կան աշխարհում:

Դրանցից ձեզ առավել ծանոթ են Լուսինն ու Արեգակը: Մութ գիշերը երկն­քին նայելիս մենք տեսնում ենք բազ­մաթիվ լուսատու, առկայծող կետեր: Դրանք աստղերն են: Բացի աստղերից՝ հայտնի են նաև մեծ ու փոքր երկնային շատ այլ մարմիններ, օրինակ՝ Արեգակի շուրջը պտտվում են նրա համեմատ փոքր չափեր ունեցող մարմիններ, որոնք կոչվում են մոլորակ­ներ: Դրանցից մեկը Երկիրն է: Հետագայում դուք կծանոթանաք երկնային մի շարք այլ մարմինների:

Այդ բոլոր մարմինների ամբողջությունն ընդունված է անվանել տիե­զերք: Տիեզերք բառը նշանակում է մեծ եզերք (տի՝ մեծ): Այսինքն՝ տիեզերքն այն ահռելի տարածությունն է, որը լցված է հսկայական թվով տար­բեր չափեր և զանգվածներ ունեցող երկնային մարմիններով:

Աստղեր և համաստեղություններ: Անզեն աչքով գիշերը երկնքում կա­րելի է տեսնել մինչև 6000 աստղ, իսկ նույնիսկ փոքր աստղադիտակով կա­րելի է հաշվել միլիոնավոր աստղեր: Այդպիսի աստղ է նաև մեզ լավ ծանոթ Արեգակը։ Համեմատած Արեգակի հետ՝ մնացած աստղերը մեզնից շատ ավելի մեծ հեռավորությունների վրա են գտնվում, և դա է պատճառը, որ դրանք այդքան փոքր են երևում:

Իրականում աստղերը շիկացած, լուսարձակող հսկայական գազային մարմիններ են, որոնք հիմնականում կազմված են ջրածնից և հելիումից: Աստղերի ընդերքում գազերն ուժեղ սեղմված են ու շիկացած: Դրանց ջերմաստիճանը հասնում է միլիոնավոր աստիճանների: Աստղերն իրենց չա­փերով, զանգվածով և պայծառությամբ տարբերվում են միմյանցից: Արե­գակը միջին մեծությամբ աստղ է:

Աստղերը հավասարաչափ չեն բաշխված տիեզերքում: Դրանք, միա­վորվելով, կազմում են աստղային հսկայական խմբեր, որոնք կոչվում են գալակտիկաներ:

Դեռևս հին ժամանակներում երկն­քում աստղերի դիրքը որոշելու, միմյան­ցից տարբերելու համար մարդիկ աչքով տեսանելի աստղերը բաժանել են խմբե­րի և դրանք անվանել համաստեղություններ: Համաստեղությունները կոչել են կենդանիների, առասպելական հերոսների և այլ անուններով, օրինակ` Մեծ Արջ, Փոքր Արջ, Առյուծ, Վիշապ, Անդրոմեդա ե այլն: Ներկայումս գիտնականներն ամբողջ երկնակամարում առանձնացրել են 88 համաս­տեղություն, գալակտիկաներ: Մեր գալակ­տիկան, որում գտնվում են նաև Արե­գակը և Երկիրը, պարունակում է մոտ 100 միլիարդ աստղ: Բացի մեր գալակ­տիկայից՝ գոյություն ունեն հսկայական թվով այլ գալակտիկաներ:

Աստղային երկնքում առավել հեշտ է գտնել Մեծ Արջի համաստեղությունը, որի պայ­ծառ յոթ աստղի համախումբն անվանում են Շերեփ (դրանց դասավորու­թյունը նման է շերեփի): Եթե շերեփի երկու եզրային աստղերը մտովի միացնեք իրար և տեղափոխվեք այդ աստ­ղերի միջև հեռավորությունից մոտավորա­պես հինգ անգամ մեծ հեռավորություն, ապա կտեսնեք Բևեռային աստղը: Այդ աստղը երկնակամարում անշարժ է և միշտ ցույց է տալիս հյուսիսային ուղղությունը: Բևեռային աստղից սկսվում է Փոքր Արջի համաստեղությունը:

Կազմել ուսումնական նյութ նշվածներից մեկի մասին֊Վիկտոր Համբարձումյան, Անանիա Շիրակացի, Քարահունջ

Ես կազմեցի Վիկտոր Համբարձումյանի մասին

🧠 Կյանքը և կրթությունը

• Ծնվել է Թիֆլիսում՝ հայ մտավորական ընտանիքում։
• 1926 թ․ ընդունվել է Լենինգրադի պետական համալսարան, որտեղ ուսանել է աստղագիտություն։
• 1931 թ․ պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն՝ ընդամենը 23 տարեկանում։

---

🔭 Գիտական գործունեությունը

• Համբարձումյանը մեծ ներդրում է ունեցել աստղաֆիզիկայի մի շարք ոլորտներում՝
  • Աստղային համակարգերի էվոլյուցիայի տեսություն․ նա առաջիններից էր, որ առաջ քաշեց այն գաղափարը, որ աստղային համակարգերը (օրինակ՝ գալակտիկաները) զարգանում են՝ աստղերի ձևավորմամբ և պայթյուններով։
  • Ակտիվ գալակտիկական միջուկների ուսումնասիրություն․ Համբարձումյանն առաջարկեց, որ որոշ գալակտիկաների կենտրոններում տեղի են ունենում հզոր էներգետիկ պրոցեսներ (այսօր հայտնի են որպես AGN՝ Active Galactic Nuclei)։
  • Ասոցիացիաների տեսություն․ նա հայտնաբերեց և ուսումնասիրեց աստղային ասոցիացիաները՝ երիտասարդ աստղերի խմբեր, որոնք կարևոր են աստղերի ծնունդը հասկանալու համար։

---

🏛 Գիտական կազմակերպչական գործունեությունը

• 1943 թ․ հիմնադրեց Բյուրականի աստղադիտարանը, որը դարձավ ԽՍՀՄ և աշխարհի առաջատար աստղադիտարաններից մեկը։
• Եղել է Հայաստանի ԳԱԱ առաջին նախագահը (1943–1993)։
• Եղել է նաև ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս և ԱՄԱ (Աստղագիտության միջազգային միություն) նախագահ (1961–1964)։

---

🏅 Պարգևներ և ճանաչում

• Պարգևատրվել է Լենինյան և պետական մրցանակներով, մի շարք միջազգային մեդալներով։
• Նրա անունով կոչվել են աստղագիտական մարմիններ՝
  • Աստերոիդ 1909 Համբարձումյան,
  • Լուսնի վրա մի խառնարան,
  • ինչպես նաև բազմաթիվ գիտական հաստատություններ և մրցանակներ։

---

🌟 Ժառանգություն

Համբարձումյանը ոչ միայն մեծ գիտնական էր, այլև գիտության կազմակերպիչ և հայ գիտության խորհրդանիշներից մեկը։ Նրա ղեկավարությամբ Բյուրականի աստղադիտարանը դարձավ միջազգային գիտական կենտրոն, որտեղ աշխատել են տասնյակ հայտնի աստղագետներ աշխարհի տարբեր երկրներից։

Ուսուցողական ֆիլմ

https://youtube.com/watch?v=kTzQ2q9SwlQ%3Ffeature%3Doembed

<< Ամենօրյա մաթեմատիկա>> նախագծի շրջանակներում «Խանութիկ» խաղի կազմակորպում

Նպատակ՝ գումարի հաշվարկ, մնացորդի որոշում, բանավոր հաշվելու զարգացում։
Ընթացք՝

• Դասարանում ստեղծվում է փոքրիկ «խանութ»՝ ապրանքների պատկերներով կամ պիտակներով։
• Յուրաքանչյուր ապրանքի վրա գրված է գին (օր.՝ խնձոր՝ 150 դրամ, հաց՝ 400 դրամ, կաթ՝ 650 դրամ)։
• Սովորողները ստանում են որոշակի գումար (օր.՝ 2000 դրամ)։
• Գնորդը պետք է ընտրի ապրանքներ, վճարի, իսկ վաճառողը հաշվարկի մնացորդը։
• Դերը փոխվում է՝ բոլորը լինում են և գնորդ, և վաճառող։

Մենք մեր դասարանով խաղացինք խանութիկ խաղը ես վաճառող էի։ Գնորդը եկավ և գնեց 4 հատ զերքի կրեմ 1 շրթներկ 2 մազակալ 1 վազելին գրչատուփ: Ամբողջական արժեքը 4000 – դրամ էր, գնորդը ինձ տվեց 5000 – դր ես նրան պետք է տամ 1000 – դր մանր, շատ բարի հաճախորդ էր որովհետև մանրը չուզեց։

ՎԵՐՋ